Serwis Pracodawców i Przedsiębiorców Ekspert

Zasady wydatkowania pomocy publicznej z ZFRON przez pracodawców, którzy utracili status ZPChr. Artykuł POPON w Prawie Pomocy Publicznej

Zmiany w przepisach prawnych na przełomie 2013/2014 r. mogą spowodować kolejną falę rezygnacji pracodawców ze statusu zakładu pracy chronionej (ZPChr). Dlatego też przedsiębiorcy powinni wiedzieć na jakich zasadach mogą wydatkować pomoc publiczną  po utracie statusu, którą zgromadzili na zakładowym funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON).

ZFRON a tzw. byłe ZPChr
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o  rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. 2011 r. Nr 127 poz. 721), dalej jako ustawa o rehabilitacji, pracodawcy którzy posiadają status zakładu pracy chronionej mają obowiązek m.in. utworzenia zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Jednakże istnieje także możliwość, aby przedsiębiorca, który utracił status mógł nadal prowadzić ZFRON i korzystać ze zgromadzonym na nim środków.

Zgodnie z art. 33 ust. 7b ustawy o rehabilitacji w przypadku utraty statusu zakładu pracy chronionej i osiągania stanu zatrudnienia ogółem w wysokości co najmniej 15 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy oraz wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 25 %, pracodawca zachowuje fundusz rehabilitacji i niewykorzystane środki tego funduszu.

Jeżeli więc pracodawca utracił status ZPChr  i jednocześnie spełnia wskazany w cytowanym wyżej art. 33 ust. 7b ustawy o rehabilitacji wskaźnik zatrudnienia, zachowuje ZFRON i nadal może wydatkować środki, które się na nim znajdują. Pracodawca musi pamiętać jednak o kilku zasadach z tym związanych.

Zgodnie z art. 33a ustawy o rehabilitacji pracodawcy którzy utracili status ale zachowali ZFRON stosują wszystkie zasady związane z wydatkowaniem środków funduszu tak jak wtedy, gdy legitymowali się statusem.

Pracodawca ten nadal powinien stosować przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2007 r., Nr 245, poz. 1810).

Oznacza to, że pracodawca ten jest obowiązany m.in. do:

1. prowadzenia ewidencji środków funduszu rehabilitacji;
2. prowadzenia rozliczeniowego rachunku bankowego środków tego funduszu;
3. wydatkowania środków tego funduszu wyłącznie z rachunku bankowego środków tego funduszu,
4. przekazywania środków funduszu rehabilitacji na rachunek w terminie 7 dni od dnia, w którym środki te uzyskano;
5. przeznaczania co najmniej 15 % środków funduszu rehabilitacji na indywidualne programy rehabilitacji;
6. przeznaczania co najmniej 10 % środków funduszu rehabilitacji na pomoc indywidualną dla niepełnosprawnych pracowników i byłych niepracujących niepełnosprawnych pracowników tego zakładu.

Natomiast z racji utraty statutu pracodawca nie musi już spełniać obowiązku wynikającego np. z zapewniania doraźnej i specjalistycznej opieki medycznej, poradnictwa i usług rehabilitacyjnych.

Ponadto zastosowanie dla tych pracodawców znajdą przepisy związane z tzw. bieżącym wydatkowaniem środków funduszu uzyskanych w danym roku kalendarzowym. Zgodnie z art. 33 ust. 4c ustawy o rehabilitacji środki funduszu rehabilitacji pochodzące ze zwolnień z podatków i opłat oraz kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, które nie zostaną wykorzystane w terminie do dnia 31 grudnia następnego roku, podlegają wpłacie do PFRON.

Przepis art. 33 ust. 4c ustawy o rehabilitacji dotyczy więc środków ze zwolnień z podatków i opłat oraz z PIT-4 zgromadzonych w danym roku oraz obliguję pracodawcę do ich wydatkowania najpóźniej do 31 grudnia roku następnego. Jeżeli więc pracodawca od stycznia 2013 r. uzyskuje np. tylko środki z PIT-4 to środki z tego tytułu uzyskane w 2013 r. muszą zostać wydatkowane do końca 2014 r. Taką samą zasadę należy stosować w kolejnych latach. Jeżeli jednak w tym terminie pracodawca nie wykorzysta tych środków to będą one podlegały obligatoryjnej wpłacie na PFRON. Bez znaczenia jest tutaj fakt, iż pracodawca ten utracił status ZPChr. Jeżeli posiada nadal ZFRON oznacza to, że musi wydatkować środki funduszu na bieżąco.

Nowe środki na ZFRON
Natomiast według przepisów art. 38 ust. 2a-2c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307), dalej ustawa o PIT, w okresie 5 lat licząc od końca roku, w którym płatnik utracił status zakładu pracy chronionej i spełnia warunki o których mowa w art. 33 ust. 7b ustawy o rehabilitacji, przekazuje zaliczki na podatek od przychodów niepełnosprawnych pracowników z tytułów określonych w art. 12 ww. ustawy oraz od zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez tych płatników niepełnosprawnym pracownikom -  w wysokości:

• 25% na zfron - w przypadku płatników osiągających wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości od 25 do 30%,
• 50% na zfron - w przypadku płatników osiągających wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości od 30 do 35%,
• 75% na zfron - w przypadku płatników osiągających wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości od 35 do 40%,
• 100% na zfron - w przypadku płatników osiągających wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 40%,

- w pozostałej części na rachunek urzędu skarbowego.

Tym samym pracodawca mimo utraty statusu może uzyskiwać jeszcze zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych ( ale wyłącznie od osób niepełnosprawnych) i przekazywać je na ZFRON przez kilka następnych lat.

Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych, o którym mowa w ust. 2a, ustala się na podstawie art. 21 ust. 1 i 5 oraz art. 28 ust. 3 ustawy o rehabilitacji (art. 38 ust. 2b ustawy o PIT).

Oznacza to m.in., że pracodawca powinien wyliczać wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych przy zastosowaniu art. 21 ust. 5 ustawy o rehabilitacji. Zgodnie z nim pracodawcy którzy wyliczają miesięczny stan zatrudnienia, do liczby zatrudnionych pracowników nie wliczają osób niepełnosprawnych przebywających na urlopach bezpłatnych oraz osób niebędących osobami niepełnosprawnymi zatrudnionych:

1. na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego;
2.  przebywających na urlopach wychowawczych;
3. 3) przebywających na urlopach rodzicielskich;
4. nieświadczących pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej;
5. będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy;
6. nieświadczących pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego;
7. przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawy.

Natomiast art. 38 ust. 2c zawiera ramy czasowe możliwości korzystania ze zwolnienia z podatku dla tzw. byłych ZPChr. Przepis stanowi, iż zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (osób niepełnosprawnych) mogą być przekazywane na ZFRON w okresie 5 lat, licząc od końca roku, w którym płatnik utracił status zakładu pracy chronionej. Czyli jeżeli pracodawca utraci status np. w kwietniu 2014 r. i zachowa ZFRON, może uzyskiwać środki z PIT-4 aż do końca 2019 r., o ile zachowa przez ten czas ustawowe przesłanki do korzystania z funduszu rehabilitacji.

Autor: Mateusz Brząkowski radca prawny
Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych
Źródło: Prawo Pomocy Publicznej