Artykuły i porady
Wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego. Artykuł POPON w Gazecie Podatkowej
Osobom niepełnosprawnym ze znacznym lub umiarkowanym stopniem przysługuje prawo do skróconego czasu pracy. Taki pracownik pracuje 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo, mimo zatrudnienia na pełny etat. W sytuacji jednak uzyskania przez pracownika zgody lekarza na pracę w ogólnych normach czasu pracy, pracodawcy zastanawiali się, czy w takim przypadku istnieje konieczność odpowiedniego podwyższenia wynagrodzenia takiemu pracownikowi. Wytyczne Państwowej Inspekcji Pracy oraz Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych wyjaśniają te wątpliwości.
Skrócony czas pracy osób niepełnosprawnych
Pracownikowi niepełnosprawnemu w zakresie czasu pracy przysługuje kilka przywilejów. Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zaliczamy do nich m.in. pracę w skróconej normie czasu pracy dla osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo).
Niższa norma czasu pracy nie powoduje jednak obniżenia wynagrodzenia takiemu pracownikowi. Zgodnie z art. 18 powołanej ustawy stosowanie norm czasu pracy, o których mowa w art. 15, nie powoduje obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości. Godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego, odpowiadające osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy, przy przejściu na normy czasu pracy, o których mowa w art. 15, ulegają podwyższeniu w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm. Ponadto każdy pracownik niepełnosprawny ma zakaz pracy w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych.
Od powyższych regulacji istnieje wyjątek. W myśl art. 16 ust. 1 ustawy o rehabilitacji powyższych przepisów art. 15 nie stosuje się:
do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz
gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.
Osoby niepełnosprawne (z wyjątkiem osób zatrudnionych przy pilnowaniu), które nie chcą, aby w stosunku do nich zastosowanie miały normy czasu pracy wynikające z przepisów art. 15 ustawy o rehabilitacji, mogą na swój wniosek, za zgodą odpowiedniego lekarza, w trybie art. 16 ust. 1 pkt 2 zrezygnować z ochrony przewidzianej przepisami art. 15 ustawy o rehabilitacji. Uzyskując odpowiednie zaświadczenie, w zakresie czasu pracy osoby niepełnosprawne traktowane są jak pracownicy pełnosprawni, co oznacza, że mogą one pracować m.in. w porze nocnej i godzinach nadliczbowych.
Co na to Inspekcja Pracy?
W stanowisku Państwowej Inspekcji Pracy z 29 sierpnia 2014 r. (GNP-306-023-102-1/14) wskazano, w kontekście art. 18 ustawy o rehabilitacji i obowiązku wyrównania wynagrodzenia pracownikowi, któremu przysługuje skrócony czas pracy, iż intencją ustawodawcy było niedopuszczenie do sytuacji, w której objęcie osób niepełnosprawnych szczególną ochroną w zakresie czasu pracy prowadziłoby do ich pokrzywdzenia w zakresie wynagrodzenia. Ratio legis przywołanych regulacji jest dostosowanie norm czasu pracy osób niepełnosprawnych do ich psychofizycznych możliwości, poprzez sztywne ukształtowanie/skrócenie norm czasu pracy, przy jednoczesnym utrzymaniu wysokości wynagrodzenia. Dyspozycja przepisu art. 18 ustawy o rehabilitacji znajduje zastosowanie wyłącznie w sytuacji przejścia z norm powszechnie obowiązujących na normy szczególne przewidziane w art. 15 powołanej ustawy, gdy wskutek redukcji czasu pracy dochodziłoby do obniżenia pensji pracownika.
Reasumując – zdaniem PIP – obowiązek podwyższenia godzinowej stawki wynagrodzenia zasadniczego, o którym mowa w art. 18 ustawy o rehabilitacji, aktualizuje się jedynie w przypadku zastosowania szczególnych norm czasu pracy z art. 15 ustawy o rehabilitacji, nie zaś sytuacji odwrotnej (przejścia z norm szczególnych na ogólne).
Stanowisko PIP zostało potwierdzone w interpretacji BON z dnia 19 września 2014 r. (znak: BON-I--52311-227-2-EW/2014).
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.)
Mateusz Brząkowski
radca prawny Polska Organizacja
Pracodawców Osób Niepełnosprawnych