Serwis Pracodawców i Przedsiębiorców Ekspert

Umorzenie i rozłożenie na raty należności z PFRON. Artykuł POPON w Gazecie Podatkowej

Pracodawcy zatrudniający osoby posiadające orzeczenie o stopniu niepełnosprawności uzyskują z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) pomoc finansową, np. w postaci dofinansowań do wynagrodzeń tych pracowników. Z kolei osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą mogą skorzystać ze wsparcia w postaci refundacji składek na ubezpieczenia społeczne. Bywają jednak sytuacje, że przedsiębiorcy zmuszeni są do zwrotu kwoty uzyskanej refundacji bądź przyznanego dofinansowania. Wtedy PFRON wszczyna procedurę polegającą na ściągnięciu należności. Warto pamiętać, że przedsiębiorca może ubiegać się o umorzenie lub rozłożenie na raty żądanych przez PFRON kwot. Od 1 czerwca 2015 r. zmieniły się w tej materii przepisy.

Jak umorzyć lub rozłożyć na raty żądaną należność

Kategorie wpłat na PFRON są szczegółowo wymienione w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zalicza się do nich m.in: wpłaty z tytułu niezapewniania ustawowego poziomu zatrudnienia osób niepełnosprawnych czy wpłaty związane z nieprzystosowaniem środowiska pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Konieczność dokonania wpłaty na PFRON może także wynikać np. z decyzji administracyjnej nakazującej zwrot wypłaconego przez Fundusz dofinansowania bądź refundacji. Jednakże w przypadku pojawienia się zaległości we wpłatach na Fundusz, podmiot może wnioskować o umorzenie, rozłożenie na raty bądź odroczenie żądanej przez PFRON płatności.

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.)

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 49f ust. 1 ustawy o rehabilitacji, na wniosek dłużnika lub strony umowy, której przedmiot obejmuje dokonanie wydatków ze środków Funduszu, organy i podmioty powołane do zawierania takich umów mogą:

1. umorzyć w części lub w całości należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, w drodze decyzji lub
2. rozłożyć na raty spłatę tych należności lub odroczyć termin ich płatności, w drodze umowy

• w przypadku uzasadnionym ważnym interesem dłużnika, interesem publicznym, względami gospodarczymi lub społecznymi, lub innymi przyczynami zasługującymi na uwzględnienie, w szczególności w razie całkowitej nieściągalności, która zachodzi jednak w bardzo szczególnych przypadkach.

Ma to miejsce m.in. w sytuacji, gdy:

• dłużnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia, i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie, w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej;
• nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym;
• wysokość zaległej wpłaty nie przekracza pięciokrotnej kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym; 
• stwierdzono brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję.

Zmiany obowiązujące od 1 czerwca 2015 r.

Z dniem 1 czerwca 2015 r. weszła w życie część przepisów ustawy z dnia 6 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 493). Nowelizacja wprowadziła dla osób niepełnosprawnych, które prowadzą działalność gospodarczą, także niepełnosprawnych rolników i rolników zobowiązanych do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika, ubiegających się o refundację z PFRON składek na ubezpieczenie społeczne, możliwość umorzenia (w całości lub w części), rozłożenia na raty spłat lub odroczenia terminu płatności, należności pieniężnych dotyczących zwrotu pomocy udzielonej w formie refundacji składek na ubezpieczenie społeczne oraz odsetek od nienależnie pobranych kwot dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych.

Dotychczasowe przepisy umożliwiały, na wniosek dłużnika lub strony umowy, umarzanie w części lub w całości, rozkładanie na raty lub odraczanie terminu płatności jedynie tych należności pieniężnych, które mają charakter cywilnoprawny. Przepisy te nie miały zastosowania do należności pieniężnych dotyczących zwrotów pomocy przyznanej na podstawie art. 25a ustawy o rehabilitacji.

Nowelizacja pozwoliła objąć tym korzystnym uregulowaniem również należności pieniężne dotyczące zwrotu środków przyznanych w latach poprzednich. Obecnie w związku z tym przepisy związane z umorzeniem i rozłożeniem na raty stosuje się odpowiednio do:

1. należności pieniężnych dotyczących zwrotu środków przyznanych osobie niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą lub niepełnosprawnemu rolnikowi lub rolnikowi zobowiązanemu do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika na podstawie art. 25a ustawy o rehabilitacji,
2. odsetek od nienależnie pobranych kwot dofinansowania do wynagrodzeń na podstawie art. 26a ustawy o rehabilitacji.

Powyższe oznacza, że pracodawca od 1 czerwca br. może wnioskować np. o rozłożenie na raty kwoty odsetek od nienależnie wypłaconego dofinansowania. Pracodawca powinien jednak pamiętać, iż na podstawie art. 49 ust. 5c ani art. 49f ustawy o rehabilitacji nie jest możliwe - również w stanie prawnym zmienionym nowelizacją - zastosowanie żadnego z instrumentów przewidzianych w tych przepisach do kwoty samego dofinansowania podlegającej zwrotowi. Potwierdziło to Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w piśmie z dnia 5 maja 2015 r., znak: BON-I-52312.97.2015.LK.

Ponadto przepisy nowelizacji stosuje się odpowiednio do należności pieniężnych dotyczących zwrotu środków przyznanych w latach poprzednich na refundację składek ZUS na podstawie:

• art. 25 ust. 3b ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2007 r.,
• art. 25a ust. 5 ustawy, w brzmieniu obowiązującym w 2008 r.

Mateusz Brząkowski radca prawny
Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych