Artykuły i porady
Prawo do wyższej dopłaty wskaże kod lub sformułowanie. Artykuł POPON w Rzeczpospolitej
Zwykle informacją o tym, że pracownik cierpi na schorzenie specjalne, na które PFRON przyznaje większe dofinansowanie do pensji, jest kod na orzeczeniu o niepełnosprawności. Choć takiego symbolu nie wpisuje ZUS, również jego orzeczenia mogą dawać takie uprawnienia.
Poszczególne przepisy ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.) uzależniają przyznanie pracodawcy dodatkowych przywilejów od zatrudniania szczególnej kategorii osób niepełnosprawnych. Chodzi o pracowników niepełnosprawnych posiadających odpowiednie kody określające przyczynę niepełnosprawności. Problemy dotyczą jednak prawidłowego zaliczenia pracowników do osób ze schorzeniami specjalnymi na podstawie oznaczeń zawartych w orzeczeniach o niepełnosprawności.
Rodzaje symboli
Zgodnie z przepisem § 13 ust. 2 rozporządzenia z 15 lipca 2003 r. ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (DzU nr 139, poz. 1328), dalej jako rozporządzenie, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, oprócz m.in. rodzaju niepełnosprawności, uzasadnienia czy okresu, na jaki orzeczono stopień, powinno zawierać także symbol przyczyny niepełnosprawności.
Symbole przyczyny niepełnosprawności oznacza się następująco:
- 01-U – upośledzenie umysłowe,
- 02-P – choroby psychiczne,
- 03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu,
- 04-O – choroby narządu wzroku,
- 05-R – upośledzenie narządu ruchu,
- 06-E – epilepsja,
- 07-S – choroby układu oddechowego i krążenia,
- 08-T – choroby układu pokarmowego,
- 09-M – choroby układu moczowo-płciowego,
- 10-N - choroby neurologiczne,
- 11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego;
- 12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.
Problem z kwalifikacją
Jednak w poprzednich latach przepisy nie określały jednolicie, jaki kod jest przyporządkowany do danej przyczyny niepełnosprawności. Dlatego też dziś pracodawcy mają problemy z prawidłowym określeniem i zakwalifikowaniem pracownika do grupy osób ze schorzeniami specjalnymi/szczególnymi.
Przykład
Na podstawie art. 26a ust. 1b ustawy o rehabilitacji, pracodawca może uzyskać podwyższoną o 600 zł kwotę dofinansowania do wynagrodzenia, jeżeli zatrudnia pracowników niepełnosprawnych, w odniesieniu do których wskazano w orzeczeniu o niepełnosprawności jedno ze schorzeń: 01-U (upośledzenie umysłowe), 02-P (choroby psychiczne), 04-O (niewidomi), 06-E (epilepsja), 12-C (całościowe zaburzenia rozwojowe). Jeden z pracowników, pan Michał, legitymuje się lekkim stopniem niepełnosprawności z kodem 04-O – choroby narządu wzroku. Jednak nie jest tzw. osobą niewidomą w myśl przepisów ustawy o rehabilitacji. Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób niepełnosprawnych w stanowisku z 3 marca 2011 r. (BON-I-5232-13-PM/11) potwierdziło, że potoczne sformułowanie „osoba niewidoma” obejmuje swoim zakresem osoby z dysfunkcją narządu wzroku (04-O) w stopniu znacznym i umiarkowanym. Dlatego też pracodawcy nie przysługuje na pana Michała podwyższona kwota dofinansowania.
[koniec przykładu]
Przykład
Pracodawca zatrudnił w maju 2014 r. pana Henryka, któremu 1 października 2002 r. wydano na stałe orzeczenie o umiarkowanym stopniu, z informacją o przyczynie niepełnosprawności – § 26 pkt 1 lit. c. Oznacza to, że pracodawca powinien wliczać pracownika do osób ze schorzeniem 01-U – upośledzenie umysłowe. Jego orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało bowiem wydane w okresie obowiązywania rozporządzenia MPiPS z 21 maja 2002 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (DzU nr 66, poz. 604), gdzie podstawą prawną przyczyny niepełnosprawności był przepis § 26 pkt 1 lit. c – upośledzenie umysłowe począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym.
[koniec przykładu]
Treść dokumentu z ZUS
O ile w orzeczeniach o stopniu niepełnosprawności powiatowe i wojewódzkie zespoły mają obowiązek wskazać symbol przyczyny niepełnosprawności, to takiego obowiązku nie mają komisje lekarskie ZUS. Wydają one orzeczenia o niezdolności do pracy, które odpowiednio traktuje się jako orzeczenie o niepełnosprawności.
Gdy pracownik legitymuje się orzeczeniem o częściowej niezdolności do pracy (odpowiednio – o lekkim stopniu niepełnosprawności), przedsiębiorca może mieć problemy z wykazaniem tzw. schorzeń specjalnych, uprawniających do wyższej kwoty refundacji wynagrodzenia z PFRON. Zaświadczenia lekarza specjalisty o schorzeniu specjalnym nie mogą być w tej sytuacji stosowane.
W kwestii uzyskania podwyższonej kwoty dofinansowania do wynagrodzeń w takim przypadku, Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych wskazało w stanowisku z 31 sierpnia 2011 r. (BON-I-52311-342-2-LK/2011), że użycie w art. 26a ust. 1b ustawy o rehabilitacji wyrazu „orzeczono” oznacza, że dokumentem potwierdzającym wspomniane schorzenia musi być orzeczenie lub wyrok rozstrzygający w zakresie objętym tym orzeczeniem). Ustawodawca nie ustanowił warunku co do lokalizacji potwierdzenia schorzenia w orzeczeniu. Zatem to, że legitymujący się orzeczeniem jest osobą, u której stwierdzono specjalne schorzenia, może wynikać z sentencji, symbolu przyczyny niepełnosprawności, wskazań czy uzasadnienia.
Jeżeli zatem w orzeczeniu, o których mowa w art. 5 lub art. 62 ustawy (o niezdolności do pracy, o grupie inwalidzkiej), dodatkowo w uzasadnieniu wskazano np. że ta osoba jest psychicznie chora (co miało miejsce szczególnie w dawniej wydawanych orzeczeniach) lub potrzebuje wsparcia przewidzianego dla osób z epilepsją, jest to wystarczające, aby uznać, że dokument to potwierdza tzw. specjalne schorzenia. To zaś oznacza, że pracodawca takiej osoby jest uprawniony do uzyskania podwyższonej kwoty dofinansowania do jej pensji z PFRON.
Pracodawca zatrudniający osobę z orzeczeniem o niezdolności do pracy z ZUS może więc w niektórych przypadkach uzyskać wyższe dofinansowanie na swojego pracownika, jeżeli np. w uzasadnieniu jego orzeczenia została wskazana informacja o danej chorobie, która kwalifikuje się jako jedno ze schorzeń specjalnych wymienionych w ustawie o rehabilitacji.
Autor: Mateusz Brząkowski radca prawny
Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych
Źródło: Rzeczpospolita