Serwis Pracodawców i Przedsiębiorców Ekspert

Korzyści dla prowadzących zakłady pracy chronionej. Artykuł POPON w Gazecie Podatkowej

Według informacji Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w czerwcu 2017 r. funkcjonowały 1.052 zakłady pracy chronionej (ZPChr), które zatrudniały 169.206 pracowników, w tym 132.793 osoby z niepełnosprawnością. Czy ta forma prowadzenia działalności gospodarczej jest nadal atrakcyjna dla przedsiębiorców Odpowiedź na postawione pytanie nie jest jednak oczywista.

Warunki uzyskania statusu ZPChr

Status zakładu pracy chronionej może uzyskać pracodawca prowadzący działalność gospodarczą przez okres co najmniej 12 miesięcy, zatrudniający nie mniej niż 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągający wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy 0 rehabilitacji, przez okres co najmniej 6 miesięcy (patrz ramka).

Prowadzenie ZFRON

Najważniejszym obecnie przywilejem ZPChr jest możliwość tworzenia zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON). Z jego środków pracodawca może wspierać rehabilitację leczniczą, społeczną i zawodową niepełnosprawnych pracowników. Środki finansowe gromadzone na ZFRON mogą pochodzić z następujących źródeł:

• ze środków, o których mowa w art. 31 ust. 3 pkt 1 lit. b) ustawy, tj. zwolnień z podatków i opłat,
• z części zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych,
• z wpływów z zapisów i darowizn,
• z odsetek od środków zgromadzonych na rachunku funduszu rehabilitacji,
• ze środków pochodzących ze zbycia środków trwałych zakupionych ze środków ZFRON, w części niezamortyzowanej.

W aktualnie działających ZPChr środki zasilające ZFRON pochodzą najczęściej z zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (w przypadku wszystkich ZPChr) lub podatku od nieruchomości, (w przypadku ZPChr spełniających warunek, o którym mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o rehabilitacji). Prowadzący zakład pracy chronionej jest zwolniony z:

1. podatków, z tym że:
   1. z podatków od nieruchomości, rolnego i leśnego - na zasadach określonych w przepisach odrębnych,
   2. z podatku od czynności cywilnoprawnych -jeżeli czynność przez niego dokonna pozostaje w bezpośrednim związku z prowadzeniem zakładu,
2. opłat, z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sankcyjnym.

Powyższe zwolnienie nie dotyczy:

• podatku od gier,
• podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego,
• cła,
• podatków dochodowych,
• podatku od środków transportowych.

Wydatkowanie środków ZFRON

Bardzo istotne z punktu widzenia pracodawców i niepełnosprawnych pracowników ZPChr są zasady wydatkowania środków ZFRON, które regulują: art. 33 ustawy o rehabilitacji, rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych oraz zakładowe regulaminy wykorzystania środków ZFRON. Ze środków finansowych przekazanych na ZFRON pracodawca przeznacza co najmniej:

• 15% środków funduszu rehabilitacji na indywidualne programy rehabilitacji,
• 10% środków funduszu rehabilitacji na pomoc indywidualną dla niepełnosprawnych pracowników i byłych niepracujących niepełnosprawnych pracowników tego zakładu.

Pozostałe środki tworzą tzw. duży ZFRON (maksymalnie do 75%). Dla niepełnosprawnych pracowników największe znaczenie ma możliwość uzyskania pomocy z konta pomoc indywidualna (10%) lub konta indywidualne programy rehabilitacji (15%). Z tych bowiem środków można finansować wydatki pracowników z zakresu rehabilitacji leczniczej lub społecznej (np. lekarstwa, zabiegi, turnusy) lub udzielać nieoprocentowanych pożyczek na wspomniane cele. Natomiast w ramach indywidualnych programów rehabilitacji pracodawca może sfinansować działania mające na celu zmniejszenie ograniczeń zawodowych niepełnosprawnego pracownika. Dla pracodawcy szczególne znaczenie ma tzw. duży ZFRON, albowiem z tych środków może on finansować także wydatki na środki trwałe, np. zakup, modernizację, remont maszyn lub wyposażenie i dostosowanie pomieszczeń zakładu pracy. Ustawa o rehabilitacji w art. 32 przewiduje także inne formy wsparcia dla ZPChr m.in. dofinansowanie w wysokości do 50% oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych lub zwrot kosztów budowy lub przebudowy związanej z modernizacją obiektów i pomieszczeń zakładu, dodatkowych transportowych i administracyjnych.

W ostatnich latach bardzo duża ilość pracodawców zrezygnowała ze statusu zakładu pracy chronionej. Wydaje się, że ta forma prowadzenia działalności gospodarczej nie jest już tak bardzo atrakcyjna. Organizacje pracodawców postulują rozpoczęcie dyskusji o zmianie roli i formuły ZPChr. Jednak z punktu widzenia osób niepełnosprawnych jest to nadal atrakcyjne miejsce pracy, gdzie można uzyskać dodatkowe wsparcie ze środków ZFRON na rehabilitację.

Warunki uzyskania statusu ZPChr;

• wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych powinien wynieść:
• co najmniej 50%, a w tym co najmniej 20% ogółu zatrudnionych muszą stanowić osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, albo
• co najmniej 30% niewidomych lub psychicznie chorych, albo upośledzonych umysłowo zaliczonych do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
• obiekty i pomieszczenia użytkowane przez zakład pracy odpowiadają przepisom i zasadom BHP i uwzględniają potrzeby osób niepełnosprawnych,
• jest zapewniona doraźna i specjalistyczna opieka medyczna, poradnictwo i usługi rehabilitacyjne.

Podstawa prawa

Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz, U. z 2016 r. poz. 2046 ze zm.)

Adam Hadław

Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych

Źródło: Gazeta Podatkowa