Artykuły i porady
Finansowanie ze środków ZFRON wyposażenia stanowisk pracy. Artykuł POPON w Gazecie Podatkowej
Wśród zasadniczych kosztów ponoszonych przez pracodawców w związku z zatrudnieniem, obok kosztów płacy, są wydatki na wyposażenie stanowisk pracy. Zakład pracy chronionej, w ramach środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) ma możliwość ich sfinansowania. Warunki, w jakich może się to odbywać, uzależnione są od specyfiki tego wyposażenia, okoliczności, w których jest nabywane, a także przeznaczenia.
Ograniczenia w finansowaniu
Zasadniczo finansowanie kosztów wyposażenia stanowiska pracy umożliwia § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie zfron. Upoważnia on pracodawcę do wydatkowania środków funduszu na wyposażenie stanowiska pracy oraz przystosowanie jego otoczenia do potrzeb osób niepełnosprawnych, w szczególności na zakup, modernizację, remont maszyn i urządzeń, a także wyposażenie i dostosowanie pomieszczeń zakładu. Zwięzła treść przepisu nie oznacza, że nie jest on uwarunkowany szeregiem ograniczeń.
Przede wszystkim nabywane składniki majątkowe muszą być jednoznacznie przypisane do stanowiska pracy zajmowanego przez osobę niepełnosprawną. Jeśli natomiast na jednym stanowisku (np. przy pracy zmianowej) oprócz osób niepełnosprawnych zatrudnione są inne osoby, finansowanie wyposażenia zasadne jest w udziale procentowym, w jakim korzystają z niego osoby niepełnosprawne.
Zakup wyposażenia
Organ, oceniając zasadność dokonywania przez pracodawców wydatków z ZFRON, zwraca uwagę, że powinny one w ramach przepisu łączyć funkcję wyposażenia stanowiska pracy oraz jego dostosowania. Tak przeprowadzona wykładnia literalna prowadzi do wewnętrznej sprzeczności przepisu. Konieczne więc wydaje się zastosowanie wykładni funkcjonalnej, na którą powołuje się orzecznictwo sądów administracyjnych (por. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 22.09.2010 r., sygn. akt I SA/Gd 633/10 oraz wyrok WSA w Gliwicach z dnia 6.02.2014 r., sygn. akt ISA/G11253/13). Wskazano tam między innymi, że dla realizacji rehabilitacji zawodowej niezbędny jest m.in. dobór odpowiedniego miejsca pracy i jego wyposażenie. Nie chodzi tu tylko o sprzęt specjalistyczny, ale o zakup wyposażenia, które ma stworzyć lub utrzymać miejsce pracy dla niepełnosprawnego. Innymi słowy, jeżeli osoba niewidoma musi siedzieć przy stanowisku pracy, to zakup krzesła jest wydatkiem służącym rehabilitacji zawodowej (możliwość pracy) i bez znaczenia jest, że to samo krzesło może wykorzystać osoba widząca. Tym samym uznać można, że wyposażenie stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej jest dopuszczalne nie tylko w przypadku, gdy ewidentnie służy dostosowaniu jego otoczenia do wymogów wynikających z niepełnosprawności. Trzeba jednak mieć na uwadze, że orzecznictwo sądów nie jest spójne i można wskazać przykłady prawomocnych wyroków, które, inaczej niż wcześniej cytowane, przychylają się do przedstawionego wcześniej stanowiska (wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 5.12.2012 r., sygn. akt I SA/Wr 1256/12).
Materiały eksploatacyjne i produkty handlowe
Kolejną istotną zasadą, jaką należy mieć na uwadze, wydatkując środki ZFRON, jest zastrzeżenie możliwości finansowania jedynie wyposażenia lub dostosowania otoczenia. Niedopuszczone do finansowania zostały więc koszty materiałów eksploatacyjnych czy produktów handlowych. Koszty te nie składają się na wyposażenie stanowiska pracy. Wyposażeniem, odwołując się do prawa podatkowego, są wszelkie rzeczowe składniki majątku, związane z wykonywaną działalnością. Ich cechą jest stałe przeznaczenie do wykonywania działalności, a nie sprzedaży, a także niepodleganie przetworzeniu. Wyposażeniem jest przykładowo sprzęt biurowy, meble biurowe, maszyny i urządzenia, ale także uchwyty, narzędzia i inne sprzęty.
Materiały eksploatacyjne obejmują takie przedmioty, które warunkują działanie maszyn i urządzeń, a przy tym zużywają się całkowicie w procesie użytkowania, ulegając przetworzeniu. Do katalogu materiałów eksploatacyjnych zaliczyć możemy m.in. papier, toner, tusz, folie, tkaniny, zszywki, olej itp. Służą one do działania wyposażenia: drukarki, wykrawacza, zszywacza i także urządzeń i maszyn. Również produkty handlowe, w szczególności próbki produktu, często mylone są z elementami wyposażenia stanowiska pracy. Produkt handlowy, w swoim przeznaczeniu, adresowany jest do sprzedaży, a nie stałego użytkowania na stanowisku pracy. Nawet jeśli jest to próbka produktu, która na bieżąco jest użytkowana przez sprzedawcę do demonstrowania walorów produktu, nie traci ona swojego waloru handlowego. Po określonym czasie jest ona zwykle przeznaczana do sprzedaży, po odpowiednio obniżonej cenie. Przykładem próbki produktu jest samochód demonstracyjny.
Należy zwrócić uwagę na możliwość finansowania wydatku wyposażenia stanowiska również w ramach § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie ZFRON, gdzie jest mowa o finansowaniu części kosztów wprowadzania nowoczesnych technologii. Mogą one być finansowane proporcjonalnie do udziału zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zatrudnieniu ogółem, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy w zakładzie. Ten sposób sfinansowania wydatku dopuszczalny będzie jednak tylko wtedy, gdy będzie on wnosił do systemu produkcji nowe, innowacyjne rozwiązania, które dotąd nie były stosowane przez pracodawcę a znacząco poprawiają warunki pracy i jej jakość. Wykorzystują przy tym najnowsze osiągnięcia nauki i techniki.
Jeśli wydatek zakupu przewidziany został w opracowanym indywidualnym programie rehabilitacyjnym, a przy tym eliminuje lub zmniejsza ograniczenia zawodowe, jakie napotyka pracownik w warunkach zatrudnienia, zasadne jest wówczas sfinansowanie tego wydatku ze środków puli funduszu przeznaczonej właśnie na te programy. Tu jednak zasadność wydatku oceniać będzie komisja, która w tym celu uprzednio przeprowadzi diagnozę sytuacji zawodowej pracownika niepełnosprawnego.
Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19.12.2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (Dz.U.z 2015 r. poz. 1023 ze zm.)
Autor: Paweł Czapliński
Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych
Źródło: Gazeta Podatkowa