Serwis Pracodawców i Przedsiębiorców Ekspert

Efekt zachęty - zmiany od połowy 2016 r. Artykuł POPON w Gazecie Podatkowej

Warunkiem uzyskania refundacji pensji pracownika niepełnosprawnego jest między innymi spełnienie tzw. efektu zachęty. Od połowy lipca 2016 roku będzie można uzyskać dofinansowanie do pensji także na takich pracowników, którzy uzyskali orzeczenie w trakcie zatrudnienia w przedsiębiorstwie.

Zasady uzyskania dofinansowania z PFRON
Dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, które stanowi pomoc publiczną w rozumieniu art. 107 TFUE, jest udzielane od dnia 1 stycznia 2015 r. zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) nr 651/2014 r. uznającym niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. U. UE L 187 z 26.6.2014 r. str. 1). Przepisy krajowe regulują najważniejsze zasady przyznawania refundacji w art. 26a-26c ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Zgodnie z art. 26a ustawy o rehabilitacji podmiotem uprawnionym do ubiegania się o dofinansowanie do wynagrodzeń zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych może być:

• pracodawca prowadzący zakład pracy chronionej,
• pracodawca zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągający wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%,
• pracodawca zatrudniający w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy mniej niż 25 pracowników.-

Należy pamiętać, iż dofinansowanie do wynagrodzenia przysługuje na pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych zgodnie z przepisami ustawy - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.) oraz na niepełnosprawnych wykonawców pracy nakładczej, o których mowa w art. 28 ust. 3 ustawy o rehabilitacji. Dofinansowanie nie przysługuje więc na osoby, z którymi zawarto umowy cywilnoprawne, a więc na przykład umowę o dzieło czy umowę o świadczenie usług.

Wykazanie efektu zachęty
Aby pracodawca mógł uzyskać dofinansowanie na konkretnego pracownika z niepełnosprawnością, musi ustalić dla niego tzw. efekt zachęty. Istnienie efektu zachęty wykazuje się dwoma metodami: metodą ilościową lub metodą jakościową (patrz ramka).

W razie utraty statusu pracownika jako osoby niepełnosprawnej (upłynięcia ważności orzeczenia) efekt zachęty zostaje zachowany w przypadku przedstawienia kolejnego orzeczenia - bez względu na datę jego wydania - z którego będzie wynikało, że niepełnosprawność istniała w okresie między tymi orzeczeniami, a pracownik pozostawał w zatrudnieniu.

W przypadku ponownego zatrudnienia osób niepełnosprawnych efekt zachęty należy wykazać w miesiącu ponownego zatrudnienia. Efekt zachęty we wniosku o dofinansowanie (Wn-D) wykazywany jest poprzez wypełnienie poz. 39 i 41 (stany zatrudnienia), natomiast w miesięcznej informacji o niepełnosprawnych pracownikach (INF-D-P) poz. 48.

Do tej pory istniały wątpliwości dotyczące wykazania efektu zachęty na pracowników, którzy przedstawili orzeczenie o niepełnosprawności w trakcie zatrudnienia. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) w pismach z 5 lutego 2015 r. (znak: DDO-52-255 (2)/14/KP) oraz z 24 kwietnia 2015 r. (znak: DDO-52-170 (2)/15/RR) na pytanie w sprawie możliwości wykazania tzw. efektu zachęty na starych pracowników wskazał, że efekt zachęty jest spełniony również w przypadku osób, które stały się niepełnosprawne dopiero w trakcie trwania zatrudnienia w danym przedsiębiorstwie (tzw. starych pracowników niepełnosprawnych). W swojej interpretacji UOKiK opierał się na wytycznych Komisji Europejskiej.

W kwestii efektu zachęty na tzw. starych pracowników wypowiedziało się także Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, kwestionując interpretację UOKiK i wskazując konieczność zmiany przepisów ustawy o rehabilitacji w tym zakresie.

Zmiany od 1 lipca 2016 r.
Od 1 lipca 2016 r. zacznie obowiązywać przepis, który umożliwi pracodawcom uzyskanie dofinansowania do wynagrodzeń na pracowników niepełnosprawnych, którzy uzyskali orzeczenie w trakcie zatrudnienia. Taką zmianę wprowadza ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Przepis art. 26a ust. 6 ustawy o rehabilitacji wskazuje podstawową regułę ustalania efektu zachęty, czyli wzrost netto zatrudnienia ogółem ustala się w stosunku do przeciętnego zatrudnienia ogółem w okresie poprzedzających 12 miesięcy. Przepis znajdzie swoje zastosowanie do dofinansowania należnego za okresy przypadające począwszy od lipca 2016 r. (art. 3 nowelizacji).

Biuro Pełnomocnika Rządu wyjaśniło również, że do zastosowania art. 26b ust. 6a ustawy o rehabilitacji nie będzie miała znaczenia data przedstawienia pracodawcy orzeczenia przez pracownika. Jeśli więc osoba dozna uszczerbku na zdrowiu po podjęciu zatrudnienia, nie tylko po 1 lipca 2016 roku, to ważna będzie data powstania niepełnosprawności. Nowy przepis będzie miał zastosowanie do dopłat wynagrodzeń przysługujących za okres zaczynający się od 1 lipca 2016 roku. Nie będzie więc możliwe uzyskanie dofinansowania za wcześniejsze miesiące.

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.)

Anna Skupień
Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych