Artykuły i porady
Dofinansowanie z PFRON w przerwie obowiązywania orzeczenia o niepełnosprawności. Artykuł POPON w Gazecie Podatkowej
Jednym z warunków przyznania comiesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń ze środków PFRON jest ważność orzeczenia o stopniu niepełnosprawności zatrudnianej osoby. Dokument ten powinien być przedstawiony pracodawcy nie później niż w dniu zawarcia umowy z pracownikiem, chyba że niepełnosprawność zostanie stwierdzona przez zespół orzekania dopiero w trakcie zatrudnienia. W każdym okresie, za który pracodawca ubiega się o dofinansowanie, orzeczenie pracownika musi zachowywać moc obowiązującą.
Okresowość orzeczeń
Większość orzeczeń, którymi legitymują się pracownicy, jest wydawana okresowo, dlatego w pewnym momencie pracodawca mierzy się z problemem ich wygaśnięcia. Przerwa w ciągłości stwierdzonej niepełnosprawności może nieść za sobą dotkliwe skutki dla pracodawcy, włącznie z trwałą utratą prawa do dofinansowania w przyszłych okresach. Pracownik, w sposób oczywisty nadal pozostaje niepełnosprawny - często w sposób ewidentny. Formalnie jednak, z chwilą wygaśnięcia orzeczenia, należy go uznać za osobę pełnosprawną. Jeśli pracownik, ze względu na umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności, korzystał ze skróconego czasu pracy, po upływie terminu obowiązywania orzeczenia będzie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie będzie mógł również korzystać z innych uprawnień, jakie przysługują osobom niepełnosprawnym. Dla pracodawcy oznacza to, że z chwilą utraty mocy orzeczenia pracownik ujmowany powinien być w ewidencji, jako osoba pełnosprawna i może wystąpić o dofinansowanie, jedynie za te dni okresu, w których pracownik był niepełnosprawny.
Zwykle po kilku tygodniach pracownik przedstawia pracodawcy kolejne orzeczenie. Formalnie ponownie staje się w zakładzie osobą niepełnosprawną, nabywa wszystkie należne mu uprawnienia, a pracodawca ponownie może występować o wsparcie z PFRON i ujmować go w ewidencji jako osobę niepełnosprawną. Pozostaje jednak problem, w jaki sposób należy traktować okres, w którym zatrudniona osoba oczekiwała na wydanie nowego orzeczenia, po upływie obowiązywania poprzedniego.
Ciągłość orzeczenia
Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w takich sytuacjach przewiduje rozwiązania uzależnione od tego, kiedy osoba niepełnosprawna złożyła wniosek o wydanie nowego orzeczenia. Najczęściej jest tak, że pracownicy składają wniosek o wydanie nowego orzeczenia nie później niż w pierwszym dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia (art. 2a ust. 2 ustawy o rehabilitacji). Jeśli taka sytuacja miała miejsce, a w orzeczeniu potwierdzono, że niepełnosprawność występowała u pracownika w okresie przerwy, wówczas trzeba przyjąć, że w tym czasie również, w znaczeniu formalnym, był w zakładzie niepełnosprawnym. Przede wszystkim, należy skorygować ewidencję zatrudnienia i złożyć stosowne korekty deklaracji DRA do ZUS oraz DEK lub INF do PFRON. Jeśli pracownik ma umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności, ósmą przepracowywaną w każdym dniu godzinę pracy uznać trzeba za nadliczbową. Co ważne, za okres, w którym pracownik oczekiwał na wydanie orzeczenia, pracodawcy należy się w tej sytuacji dofinansowanie. Musi jedynie złożyć stosowne korekty wniosków WN-D.
Również, gdy pracownik złożył wniosek o wydanie nowego orzeczenia o niepełnosprawności po dniu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia (art. 2a ust. 3 ustawy o rehabilitacji), można uznać, że pracownik nieprzerwanie był niepełnosprawny. Będzie tak wówczas, gdy od terminu obowiązywania poprzedniego orzeczenia do dnia przedstawienia pracodawcy nowego dokumentu nie upłynęły 3 miesiące i jednocześnie fakt ciągłości wynika z treści orzeczenia.
Jeśli jednak nowe orzeczenie wydane zostało bez zachowania ciągłości z poprzednim, wówczas pracodawca nie może ująć pracownika we wniosku o dofinansowanie ani w okresach poprzedzających, ani przyszłych. Jak twierdzi Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, powołując się na motyw 54 rozporządzenia Komisji Europejskiej 651/2014, sytuację pracodawcy dotyczącą możliwości uzyskania dofinansowania bada się na moment zatrudnienia pracownika niepełnosprawnego i tylko w pierwszym możliwym momencie. Jeśli pracownik utracił status osoby niepełnosprawnej, a pracodawca utrzymywał go w zatrudnieniu, następnie zaś ponownie stwierdzono u niego niepełnosprawność, niemożliwe jest ustalenie tzw. efektu zachęty, zaś pierwotnie ustalony, nie może w tym przypadku być brany pod uwagę. Problem ten nie wystąpi, jeśli pracownik w chwili podjęcia pracy nie był niepełnosprawny, a pierwsze orzeczenie otrzymał po zatrudnieniu.
Schorzenia szczególne
Innym krytycznym zagadnieniem, związanym z oczekiwaniem na wydanie nowego orzeczenia pracownika, któremu poprzednio obowiązujące orzeczenie wygasło, jest kwestia schorzeń szczególnych, uprawniających do zwiększenia o 600 zł kwoty dofinansowania. Ustawa o rehabilitacji, w art. 2a ust. 4, nie daje podstaw do stosowania opisanych wcześniej zasad i ujmowania pracownika w ewidencji, jako legitymującego się schorzeniem szczególnym w okresie przejściowym. Oznacza to, że nawet w przypadku, w którym zasadne będzie uznanie, że w okresie po upływie obowiązywania poprzedniego orzeczenia a przedłożeniem pracodawcy nowego, pracownik formalnie był osobą niepełnosprawną, nie można przyjąć, że w tym czasie niepełnosprawność jego występowała w związku z jednym ze schorzeń szczególnych.
Należy jednak odróżnić sytuację, w której pracodawca oczekuje na wydanie nowego orzeczenia, od sytuacji, w której dokonuje korekty ze względu na fakt pierwotnego nieujęcia na nowym orzeczeniu pracownika schorzenia szczególnego 02-P. Na taki problem napotykają obecnie pracodawcy w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 czerwca 2018 r., sygn. akt SK 19/17. Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ustawy o rehabilitacji... (Dz. U. z 2018 r. poz. 1925) daje możliwość wystąpienia o tę dodatkową część dofinansowania, za okres od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia, w którym nie wskazano schorzenia 02-P, mimo iż ono było podstawą stwierdzenia niepełnosprawności. Warunkiem dokonania korekty jest w tym przypadku przedstawienie przez pracownika zaświadczenia potwierdzającego, że podstawę zaliczenia do stopnia niepełnosprawności określonego w tym orzeczeniu stanowiła choroba psychiczna. Zaświadczenie takie wydaje pracownikowi zespół orzekania o niepełnosprawności, pierwotnie wydający orzeczenie.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 511 ze zm.)
Paweł Czapliński
Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych
Źródło: Gazeta Podatkowa (2018-10-29), Str.: 18